Nederland is wereldwijd altijd ‘het’ voorbeeld geweest van een polderland. Polderen in de zin van het winnen van land en polderen in de zin van het winnen van een meerderheid voor beleidskeuzes. Ik focus me hier op de tweede vorm van polderen; compromissen sluiten en samenwerken. Polderen lukt echter alleen nog als het aantal gesprekspartners aan tafel overzichtelijk is. Als dat niet meer het geval is moet je durven te veranderen! Een zakenkabinet is mijns inziens de oplossing.
Grote verdeeldheid door onvrede
Het politieke landschap in Nederland is inmiddels enorm verdeeld. Met steeds meer splinterpartijen die zich veelal richten op één specifiek onderwerp en die ontstaan zijn door afsplitsing in het parlement. Of door onvrede onder de kiezers die zich niet meer herkennen in de partij waar zij altijd op stemden. Dit komt weer voort uit de vele compromissen die gesloten worden om tot een coalitie te komen met een dicht getimmerd coalitie akkoord. Deze compromissen leiden veelal tot een slap aftreksel van de idealen en speerpunten waarvoor coalitiepartijen zich hard maakten vóór de verkiezingen en tot weinig of geen ruimte voor oppositiepartijen om invloed op het beleid uit te oefenen. Resultaat: de kiezer voelt zich niet gehoord en keert zich steeds meer tegen de politiek en zoekt herkenning en waardering bij nieuwe splinterpartijen. Partijen die overigens in het ‘bestaande’ systeem ook geen potten zullen kunnen breken en snel weer af zullen haken of in de marge zullen blijven opereren.
Onwerkbaar
Als het een beetje tegenzit komen er straks 15 tot 17 partijen in het nieuwe parlement, een onwerkbare situatie. Kamerzittingen zullen nog langer duren door de vele partijen die allemaal hun spreektijd hebben en daarbij zullen zorgen voor heel veel herhaling van zetten vanuit ‘linkse’ dan wel ‘rechtse’ politiek. Bovendien zullen al deze partijen zich nog meer onderscheidend willen profileren door kamerdebatten aan te vragen en ministers ter verantwoording te roepen op basis van krantenkoppen. Iets waar een van onze beste parlementariërs (kamerleden) Pieter Omtzigt al eerder voor gewaarschuwd heeft. Een parlementariër hoort zich meer bezig te houden met de kwaliteit en minder met de kwantiteit, juist om te voorkomen dat zaken als de Toeslagenaffaire kunnen plaatsvinden. Hij stak hierbij overigens ook de hand in eigen boezem ten aanzien van verzuim vanuit het voltallige parlement voor toezicht op deugdelijke wet- en regelgeving.
Een ander aspect is ook dat de gemiddelde doorlooptijd van een parlementariër steeds korter wordt en ook hier citeer ik Pieter Omtzigt dat dit ‘funest is voor de kwaliteit van de politiek in zijn totaliteit’. Populistisch gedrag en schreeuwen voor de bühne is blijkbaar belangrijker dan je te richten op je taken als toezichthouder en serieuze vertegenwoordiger van het volk.
Vertrouwen terugwinnen
De oplossing kan alleen nog gevonden worden in het terugwinnen van het vertrouwen van de kiezer. En dat is lastig in een verdeeld landschap waarin iedereen vrijheid van mening heeft en ieder voor zijn eigen belangen op wil komen. Feit is wel dat iedere kiezer ook zijn prioriteiten heeft en daarom op een partij stemt die volgens de kieswijzer het dichtst bij zijn keuze komt. De kiezer verwacht dan ook dat die partij opkomt voor die belangen. De meerderheid van de kiezers begrijpt ook dat niet al je wensen gehoord zullen worden. Beleid dient daarom afgestemd te worden op keuzes die passen bij de meerderheid van de kiezers. Waaraan ik dan toe wil voegen: ongeacht welke partij deze belangen vertegenwoordigt.
Verandering noodzakelijk
De grootste verandering die noodzakelijk is zit in de ‘organisatorische verandering’. Van een dichtgetimmerd politiek coalitie akkoord voor vier jaar naar een akkoord op hoofdlijnen dat wordt uitgevoerd door een ‘zakenkabinet’. Een kabinet waarbij de ministers niet vanuit hun ‘coalitie politieke’ achtergrond worden aangesteld maar primair vanuit hun specifieke kennis van zaken waarvoor het ministerie waaraan zij leiding geven verantwoordelijk voor is. Bijkomend voordeel is dat de minister inhoudelijk beter beslagen ten ijs komt in gesprekken op zijn of haar ministerie en bij het afleggen van verantwoording in de Tweede Kamer. Een mooi voorbeeld hiervan is de tijdelijke aanstelling geweest van Martin van Rijn (PvdA) als minister van Medische Zorg toen Bruno Bruins uitviel. Hierbij stapten zowel de coalitiepartijen als de PvdA tijdelijk over hun eigen schaduw heen ten behoeve van het landsbelang.
Inclusie en diversiteit
Een kabinet waar bij de samenstelling ook meer rekening zal worden gehouden met diversiteit en inclusie voor een nog beter draagvlak in de maatschappij. Een kabinet dat na de verkiezingen beleid voert op basis van een meerderheid in de Tweede Kamer per onderwerp: voor onderwijs, economie, zorg, defensie, migratie, duurzaamheid, etc. Dat betekent dat dit beleid op inhoud de ene keer links georiënteerd zal zijn en de andere keer rechts georiënteerd, al naar gelang de meerderheid in de Tweede Kamer en de opgestelde hoofdlijnen.
Het beleid heeft hiermee geen coalitiesignatuur maar een parlementsignatuur: Iedere partij wordt hierin immers gehoord en kan een belangrijke bijdrage leveren aan de invulling van een deel van het beleid. De onderlinge sfeer tussen partijen wordt constructiever, de kiezer zal zich meer herkennen in onderdelen van het beleid en er zal minder noodzaak ontstaan tot het vormen van splinterpartijen. Integendeel zelfs, wellicht zal er weer een samensmelting van partijen plaatsvinden zoals vroeger het CDA en GroenLinks zijn ontstaan.
Alles wat aandacht krijgt groeit
Om te groeien moet je stappen durven zetten en durven te veranderen. Dat geldt niet alleen voor de politiek maar ook voor het bedrijfsleven en voor een vereniging als Financials For Financials. Door nog meer aandacht voor samenwerking met partners, hen inzetten op hun specialismen zodat we nog relevanter kunnen zijn voor onze leden. Kortom, ook hier zal blijken dat ‘alles wat aandacht krijgt ook groeit’.
Frans de Vos bestuurslid Financials For Financials en als Businesspartner verbonden aan HighQ.