De coronacrisis en andere maatschappelijke ontwikkelingen zijn lessen geweest voor de Finance functie als hoeder van de organisatie. Het zijn uitdagende tijden, want het is niet altijd duidelijk wat de verstandigste manier is om met deze externe ontwikkelingen om te gaan.
De coronacrisis raakt ons allen
We leven in verwarrende en zware tijden. Nederland zucht onder de coronacrisis en de maatregelen die vervolgens genomen zijn. Cfo’s en finance managers hebben veel van hun ambities voorlopig in de ijskast moeten zetten en zagen zich geconfronteerd met ziekte, dalende omzetten en geschokte medewerkers. Velen wisten daar opmerkelijk goed mee om te gaan. Vaak bleken mensen voldoende flexibel om thuis te kunnen werken. De IT-systemen en netwerken bleven overeind. Tegelijkertijd ervaart iedereen deze tijd als zwaar. Zeker als u in een zwaar getroffen bedrijfstak werkt, u uw omzet weg zag vallen en u met pijn in het hart afscheid moest nemen van veel mensen of zelf uw baan verloor.
Finance neemt verantwoordelijkheid
De coronacrisis bereikte ook vrij snel de wereld van de financials en werd er op ons een beroep gedaan. Cfo’s, accountants, controllers en financieel medewerkers moesten noodgedwongen hun beleid en werkwijzen grondig aanpassen. Ten eerste veranderde de aansturing en de overlegvormen. Voortaan werken we thuis en hadden we contact via MS Teams of Zoom. Er ontstond daarnaast een behoefte aan aanvullende inzichten en rapportages om als basis te dienen voor besluitvorming in deze crisis. De overheid tuigde steunmaatregelen op, als onder andere de NOW1, NOW2, NOW3 en TVL. Finance werd gevraagd om de aanvragen en verantwoording hiervan te verzorgen. In veel gevallen dwong de coronacrisis ook om na te denken over de financiering van organisaties. Herfinanciering was soms noodzakelijk. Ook daar nam Finance haar verantwoordelijkheid.
Rol van Finance
Als we één ding geleerd hebben, dan is het dat er sprake is van grote onzekerheden. En soms houdt het gewoon op. Tot nog toe heb ik niets nieuws gezegd. We weten dit allemaal, maar dan nog is het goed om het uit te spreken. Ik doe dat om twee redenen. Ten eerste mogen de mensen die in Finance werken zichzelf een compliment maken. Er is hard gewerkt en in moeilijke omstandigheden. Het is goed om die waardering uit te spreken. Dat geldt ook voor de leidinggevenden binnen de Finance functie. In het bijzonder denk ik dan aan die bestuurders en managers die zichtbaar en beschikbaar waren voor hun mensen. Ook dit heeft veel bedrijven geholpen om zo goed en kwaad mogelijk door te gaan.
Meer dan corona
De coronacrisis raakt ons allen dus hard. Ze leert ons dat het belang van een goede business resilience (crisismanagement en business continuity) niet meer te ontkennen is. Maar er speelt meer dan alleen de coronacrisis. De digitale ontwikkelingen zetten onverminderd door, en hebben door de coronacrisis zelfs een extra impuls gekregen. Daarnaast werd Nederland ook geconfronteerd met de toeslagenaffaire en verkennersgate. De noodzaak van een adequate governance, integere verantwoordingsrelaties en afdoende (management)informatie kwamen opeens ook op de maatschappelijke agenda.
Verstandig verder
Op dit moment durven we geleidelijk voorbij de coronacrisis te kijken. Er is hoop. De komst van de coronavaccins, hoe traag ze ook gezet worden, bieden geleidelijk aan zicht op een samenleving die weer open kan. Ik vraag in dat kader niet voor niets ook om aandacht voor andere ontwikkelingen dan de coronacrisis. Ik doe dat welbewust. Het is niet alleen van belang om goed door de coronacrisis te komen, maar ook om integer én innovatief te zijn en te blijven. Dat is de derde boodschap die ik mee wil geven.
De landelijke politiek heeft ons dan met verkennersgate een slecht voorbeeld gegeven. Deze case laat zien dat vertrouwelijkheid en integriteit belangrijk blijven. Probeert u zich eens voor te stellen als met uw financiële administratie net zo omgegaan was als met de gegevens van en de verantwoording over verkennersgate. Dat wilt u niet. Uiteindelijk heeft eenieder kritisch vermogen nodig. Dat kunt u tegenmacht noemen.
Daarnaast geldt dat de coronacrisis eigenlijk een soort stresstest is geweest voor de financiële functie. Waren uw organisatie en systemen voldoende robuust en flexibel (nee, dat is geen paradox)? De coronacrisis is daarmee een aanleiding geweest om onder andere uw IT-applicaties nog eens tegen het licht te houden. De IT-ontwikkelingen gaan door. Business intelligence, big data, data-analytics, blockchain en artificial intelligence zijn niet alleen buzzwords maar ook reële ontwikkelingen die doorgaan. Dat roept ook de vraag op hoe dit past binnen uw organisatie en bij uw medewerkers.
Lessen voor Finance
De Finance functie is traditioneel de hoeder van de organisatie. Ze is het morele geweten ten aanzien van zowel performance als integriteit. Het maakt daarbij niet uit of u administrateur, boekhouder, treasurer, financieel manager, accountant, controller of cfo bent. Vanuit uw rol en mogelijkheden heeft u een opdracht om u hiervoor in te zetten. De coronacrisis en andere maatschappelijke ontwikkelingen zijn eigenlijk gratis lessen geweest. Soms zijn deze nieuw, maar vaak zijn het zaken waarvan het goed is dat we er weer eens aan herinnerd werden.
Verder in verbondenheid
De uitdagingen van deze tijd zijn onontkoombaar. Externe ontwikkelingen gaan door en raken u ook. Dat levert onvermijdelijk dilemma’s op: het is niet direct altijd duidelijk wat de verstandigste wijze is om hier mee om te gaan. Gelukkig hoeft u dat niet alleen te doen: u bent immers niet de enige. Verenigingen van professionals bieden haar leden kennis, ondersteuning en een platform om met elkaar van gedachten te wisselen om zo samen sterker te staan in deze bijzondere tijden.
Drs. Luc Jalink RA RC CIA CFE, schrijvend op persoonlijke titel, is accountant en adviseur van het bestuur van Financials For Financials.