Deze blog gaat over integriteit. Maar óók over vertrouwen en veerkracht, twee begrippen uit de titel van de (uitgelekte) Miljoenennota 2021. Wat hebben die waarden met elkaar te maken?
Allereerst integriteit. Met name de laatste weken kon je in wisselende context lezen hoe hier de hand mee werd gelicht. We kennen inmiddels allemaal wel het Duitse boekhoudschandaal rond fintechbedrijf Wirecard. Inkomsten zouden kunstmatig zijn opgepompt om de resultaten beter te laten lijken dan ze werkelijk zijn. En de geloofwaardigheid van minister van Justitie en Veiligheid, Ferd Grapperhaus, is danig op de proef gesteld met de uitgelekte foto’s van zijn bruiloft waarbij de anderhalvemetermaatregel niet bepaald strikt werd nageleefd.
Controller als bewaker integriteit
Hoewel twee heel verschillende kwesties, is de verontwaardiging over beide groot: ‘Dat dóe je toch niet!’ Volgens de definitie ben je integer als je gedrag overeenkomt met de gangbare morele normen en waarden en de daarmee samenhangende (spel)regels die derhalve op jou van toepassing zijn. Het ‘morele’ heeft betrekking op wat hoort en niet hoort, het goede of juiste doen. Dus wanneer je de ander de maat neemt, de bedenker bent van de (spel)regels en vervolgens je eigen omstandigheden bagatelliseert (lees, norm ‘gelijke monniken, gelijke kappen’) of – in het geval van Wirecard – aanvankelijk ronduit liegt, dan zijn de rapen gaar.
Voor financials geldt echter dat integriteit niet alleen een moreel appél doet op hun handelen, het is ook vastgelegd in een gedragscode. In de septemberuitgave van CM: schrijft Ir. drs. Gerard Verstegen RA, onderzoeker en hoofddocent aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen, dat er drie misverstanden over integriteit zijn: dat integriteit gaat over het tegengaan van fraude, dat de norm voor wat integer is duidelijk is en dat integriteit is te managen. Hij richt zich daarbij op de verantwoordelijkheid van een controller als bewaker van de integriteit van een organisatie. Wat Verstegen betreft is daar geen eenduidig antwoord op te geven. ‘In ieder geval behoren daartoe oprechtheid (eigen gedrag) en het borgen van een adequate interne control als instrument om fraude tegen te gaan – en mensen daartoe ook niet in de verleiding te brengen.’
Wat is in deze tijd normaal?
Dat vraagstuk kwam ook mooi terug in het congres ‘Inclusieve Organisaties’, dat op 11 september werd gehouden in Burgers’ Zoo en waar corporate antropoloog Jitske Kramer sprak over de inclusieparadox: ‘Wees jezelf en pas je aan.’ Of zoals Kramer zei: ‘Alle mensen zijn bij inclusie welkom, maar niet alle gedrag.’ Er werd gesproken over wat we als normaal en geaccepteerd ervaren. Maar wat is in deze tijd nog normaal en wat niet? Door corona ‘is vertrouwd wat vreemd is en vreemd wat vertrouwd is. De kern is hoe we samen mensen zijn.’ En daar zit voor mijn gevoel ook de koppeling met vertrouwen en veerkracht, de thema’s uit de Miljoenennota 2021.
‘Een pandemie die sinds februari van dit jaar diepe sporen nalaat in onze samenleving. De hele samenleving heeft zich moeten aanpassen om het virus te beheersen,’ schrijft minister van Financiën, Wobke Hoekstra in de Miljoenennota. ‘Corona is een aanslag op ons, onze samenleving en onze economie.’ Toch is de minister optimistisch: ‘We gaan door een diep dal. Maar, daar ben ik van overtuigd, we komen er uiteindelijk weer bovenop. Sterker en weerbaarder.’
We moeten er dus op vertrouwen dat het goed komt. Niet in het oude normaal, maar in het nieuwe normaal. En dat vraagt naast vertrouwen om veerkracht; de creativiteit en inventiviteit om te kunnen omgaan met (ingrijpende) veranderingen. En om samen mensen te zijn door oprecht en eerlijk te handelen. Dat doe je toch gewoon?
Op 30 september organiseert NIVE een congres over Fraude & Integriteit. Kijk hier voor meer informatie.
Mirjam Groenendijk, bestuurslid van vereniging Financials for Financials en stichting Inclusief Midden Gelderland, en directeur Marketing & Communicatie bij Accon avm adviseurs en accountants.